ఏప్రిల్ నెల విశాలాక్షి మాస పత్రిక లో నా శీర్షిక అక్షరాంగనలు

అక్షరాంగనలు మాలతీ చెందూర్ ‘హృదయత్రినేత్రులు’ రామలక్ష్మి, జానకమ్మ, స్వరాజ్యం

మాలతీ చెందూర్ మన అందరికీ చిరపరిచితమైన మన ఇంట్లో మనిషిలా అనిపించే ఆత్మీయమైన  రచయిత్రి. ‘ప్రమాదావనం’ తో ఆంధ్రప్రభలో వనితలను అలరించినా , తన రచనలతో అందరినీ ఆలోచింపజేసినా , ‘పాత కెరటాలు’ , ‘కొత్త కెరటాలు’ అంటూ ప్రపంచ సాహిత్యాన్ని మనకి పరిచయం చేసినా , ‘జగతి’ పత్రిక తో సామాజిక బాధ్యతను పంచుకున్నా మాలతి చెందూర్ ఒక విశిష్టమైన పేరు. ‘వంటలూ-పిండివంటలు’ తెలుగు వారికి అందించిన తొలి తెలుగు కుక్ బుక్ రచయిత్రి కూడా. ఈ పుస్తకం ఇప్పటికీ 30 సార్లు పైగా ప్రచురణ పొందింది.   నాటి మద్రాస్ నేడు చెన్నై పట్నం ఆకాశవాణి లో తన గళాన్ని అనర్గళంగా వినిపించిన కథయిత్రి మాలతీ చెందూర్.  ఎన్నో కథలు, మరెన్నో నవలలు , కాలమ్స్ , ఎన్నెన్నో రచనలను అందించిన మాలతీ చెందూర్ తెలుగు ఇళ్ళల్లో అమెకో ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. ఆమె నవల ‘హృదయనేత్రి’ కి 1987 లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం, అదే నవలకి 1992 లో కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ పురస్కారం లభించాయి. విశాఖలో సహృదయ సాహితి వారు ‘గురజాడ పురస్కారం’ కూడా ఈమె 1998 లో శ్రీ ఎల్ ఆర్ స్వామి, శేఖరమంత్రి ప్రభాకర రావు గారి నిర్వహణలో  స్వీకరించారు. ఈ సంస్థ గత 40 యేళ్లుగా ప్రతీ వారం సాహిత్య కార్యక్రమం నిరాటంకంగా జరుపుతోంది.

2005 లో విశాఖలో శ్రీ యార్లగడ్డ లక్ష్మి ప్రసాద్ గారు స్థాపించిన ‘లోక్ నాయక్  ఫౌండేషన్ తొలి అవార్డ్ ఆమె స్వీకరించారు. స్త్రీలకు విద్యా , స్వేచ్చా స్వతంత్రాలు ఉండాలని బలంగా ప్రతిపాదించిన రచయిత్రులలో మాలతి చెందూర్ ఒకరు. ఆమెకు రాష్ట్ర దేశ అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు తెచ్చిన ఆమె నవల హృదయనేత్రి లోని ప్రభావంతమైన స్త్రీ పాత్రలు రామలక్ష్మి, జానకమ్మ, స్వరాజ్యం నేడు మన అక్షరాంగనలు. ఈ హృదయ నేత్రులను గురించి కాసేపు ముచ్చటించుకుందాం రండి.

హృదయనేత్రి నవల కథ సంక్షిప్తంగా: ఈ కథ గోపాలరావు అనే ఒక వ్యక్తి జీవన యాత్ర. మరి హృదయనేత్రి అని ఎందుకు పేరు పెట్టారు అంటే నవల గురించి తెలుసుకుంటే తెలుస్తుంది. దేశం లోని రాజకీయ సందర్భాలతో , వాటి ప్రభావం జీవితాల మీద ఎలా ప్రభావం చూపించింది, వివిధ సందర్భాలలో మనుషుల ప్రతిస్పందనలు ఏంటి అన్న వివిధ కోణాలనుండి చర్చించిన నవల ఇది. గోపాలం ఏడేళ్ళ పిల్లవాడిగా మనకి నవల ఆరంభం లో పరిచయం అవుతాడు . స్వతంత్ర పోరాటం చీరాల నుంచి అకుంఠిత దీక్ష తో చేస్తున్న మేనత్త రామలక్ష్మమ్మతో కలిసి తల్లి తండ్రులని విడిచి పెట్టి ఆమె తో చీరాల వెళ్ళిపోతాడు. అక్కడ మామయ్య వాసుదేవరావు దంపతులతో కలిసి గాంధీ గారిని కూడా చూస్తాడు. ఆ చిన్నారి మనసులో స్వాతంత్రభిలాష బీజం పడుతుంది. పోరాటం లో ధీటుగా జైలుకి వెళ్ళిన బాల్య వితంతువు స్వతంత్ర సమర యోధురాలు జానకమ్మల ధైర్యం త్యాగం గోపాలన్నీ బాగా ప్రభావితం చేస్తాయి. కాశీలో చదువుకి వెళ్ళినా అక్కడ చదువు పూర్తి కాగానే ఇక పై చదువులు చదివి బ్రిటిష్ వాడికి కూలి చెయ్యాలి కదా అనే ఆలోచనతో స్వతంత్ర పోరాటం లోపాల్గొని జైల్ కి వెళతాడు. మూడు సార్లు జైల్ కి వెళతాడు గోపాలరావు. చీరాల లో దుగ్గిరాల గోపాలకృష్ణయ్య గారి పోరాట కాలం నుండి ఇందిరా ఎమెర్జెన్సీ తరవాత ఆమె విజయం , ఆ తర్వాత ఆమె మరణం వరకు జరిగిన అన్నీ సంఘటనలు గోపాల రావు జీవితం మీద ఎటువంటి ప్రభావం చూపాయి దానికి ఆయన ఎలా ప్రతిప్సందిస్తూ జీవితాన్ని గడిపాడు అన్నదే కథ. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత ఉద్యమం లో ప్రాణాలొదిలిన కొడుకు శ్రీనివాస్, కోడలు రమ , వారు అప్పగించిన చిన్నారి పాపను పెంచుకుంటూ ఉంటారు గోపాలరావు పార్వతి. ఆమెకు స్వరాజ్యం అని పేరు పెట్టుకుని తన ఆదర్శాలకనుగుణంగా తీర్చి దిద్దుతాడు గోపాలరావు. విద్యావంతురాలైన యువతిగా ఎదిగిన స్వరాజ్యం పెళ్లి జీవన పరమార్ధం కాదని చెప్పి జానకమ్మ గారు చివరిగా ఇచ్చిన డబ్బులు, రామలక్ష్మమ్మ గారు ఇచ్చిన ఇంటిలో ఒక వృద్ధాశ్రమం నడపాలని నిశ్చయించుకుంటుంది. రామలక్ష్మమ్మ , జానకమ్మ ఆశించిన ఆచరించిన సర్వ స్వాతంత్ర్యాన్ని , స్త్రీ స్వేచ్చ పతాకను తన చేతుల ధరిస్తుంది స్వరాజ్యం. ఆదర్శవంతమైన స్వాతంత్ర్య పోరాట యోధుడిగా , ఆలోచనా పరుడిగా గోపాలరావు సామాజిక ధృక్పధం ఎలా అచంచలమైన విశ్వాసం తో ఆదర్శం తోఈ ముగ్గురు స్త్రీల ప్రభావం తో  కొనసాగిందో చాలా విపులంగా చర్చిస్తారు రచయిత్రి.

తొలి హృదయత్రినేత్రి రామలక్ష్మమ్మ : నవల తొలి పేజీలోనే రాముడత్తయ్య గా గోపాలం దృష్టి ద్వారా మనకు పరిచయముతుంది రామలక్ష్మమ్మ. నిండుగా , హుందాగా , నగలతో , ఉండే రాముడత్తయ్య అంటే గోపాలానికి  ప్రాణం. ఆమె తన అమ్మ, అమ్మమ్మ , నాన్న లాగా కాక స్వరాజ్యం కోసం , పోరాటం చేస్తుంది. అదే ఆమె పట్ల ఆరాధన అతనికి. అదే ఆరాధనా జీవితమంతా ఉంటుంది గోపాలరావుకి. ఆమెతో చీరాల తీసుక్లెళ్లిపోతుంది. అక్కడ భర్త వాసుదేవరావు తో కలిసీ దుగ్గిరాల సీతారామయ్య గారి నాయకత్వం లో స్వాతంత్ర్య  పోరాటం లో పాల్గొంటుంది. గాంధీ గారు పోరాటానికి నిధులు సేకరిస్తున్నప్పుడు వేదిక మీదికి వెళ్ళి నగలన్నీ ఇచ్చేస్తుంది. మంగళ సూత్రం ఇవ్వబోతే గాంధీ వారిస్తారు. మళ్ళీ నగలు చేయించుకోను , జీవితం లో పెట్టుకోను అని శపధం పడుతుంది గాంధీ ఎదుట. గాంధేయ ఆదర్శాలన్నీ పాటిస్తూ రోజూ రాట్నం  వాడికి నూలు తీయడం చేస్తుంది. జైల్ కి వెళ్ళి వచ్చి అనారోగ్యం పాలైన భర్తను కంటికి రెప్పలా కాచుకుంటుంది. “మీ మామయ్యను ఇలా వదిలేసి నేను ముందు చచ్చిపోలేనురా. నేను లేకపోతే ఆయనకి ఎవరు సేవ చేస్తారు? గుక్కెడు నీళ్ళు నోట్లో పోసేవాళ్ళు ఉండరు. ఎవరు ఎన్ని అనుకున్నా నా గుండె రాయి చేసుకుని బెంగని, భయాన్ని వెనక్కి నెట్టి తిరుగుతున్నాను. ఒరేయ్ గోపాలం నాకు చావంటే భయం లేదు. మీ మామయ్యని అనాధగా వదిలి ముందే వెళ్లిపోయే పిరికిదాన్ని మటుకు కాలేను, కాను” మృత్యువు ముఖం లో ఉన్న భర్త ను గురించి ఆమె అన్న మాటలివి. ఎనిమిదవ ఏటనే పెళ్లి అయి వచ్చిన తనని విద్యావంతురాలను, సామాజిక చైతన్యవంతురాలను చేసిన భర్త ఆమెకి గురువు సర్వస్వం. గోపాలం వంటి యువత దేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడాలని ఆమె ఆకాంక్ష. భర్త పోయిన తర్వాత ఉన్న ఊరును వదిలి గాంధీజీ ఉద్యమం లో పాలు పంచుకుంటుంది. అందరికీ దూరంగా ఉంటూ కనీసం పలకరింపు ఉత్తరం కూడా గోపాలాన్నీ రాయొద్దు అని చెప్తుంది. తనకు కొన్నాళ్లు అందరి నుండి దూరంగా ఉండటం అవసరమని అది తన జీవన సమరానికి సమాయుత్తం కావడానికి ఉపయోగిస్తుందని అందరి నుండి దూరంగా ఉంటుంది. కొన్నేళ్లు గాంధీ గారి ఆశ్రమ వాసం చేసి నేను సైతం అంటూ ఆ పోరాటం లో సమిధ అవుతుంది. చివరికి అనారోగ్యం పాలై క్షయతో సీతానగరం తిరిగి వచ్చి తనువు చాలిస్తుంది. ఎవరు ఏమనుకున్నా తనని ఆక్షేపించినా ఏమాత్రం పట్టించుకోకుండా తాను నమ్మిన ఆదర్శ పోరాటం చేస్తుంది రామలక్ష్మమ్మ. భర్త చనిపోతే కర్మ కాండ చేయడం కూడా ఆమెకు నమ్మకం ఉండదు , చేయదు. నిజమైన హేతువాద , ఆదర్శ నారి ఆమె. తాను చనిపోతూ ఉన్న ఒక్క ఇల్లును గోపాలరావుకి అప్పజెప్పమని జానకమ్మ కి చెప్తుంది. ఆదర్శ వాదిగా, ఆచరణ శీలిగా సత్యమైన గాంధేయవాదిగా జీవితాన్ని సార్ధకం చేసుకున్న మహిళా రామలక్ష్మమ్మ. ఆమె ప్రభావం గోపాలరావు జీవితమంతా అంతర్లీనగా ఉండనే ఉంటుంది. మానమరాలు స్వరాజ్యం ని చూసినప్పుడు ఆమె ప్రవర్తన ఆలోచనా విధానం చూసి మా రాముడత్తయ్యే ఇలా పుట్టిందా అనుకుంటాడు. ఆమె మాటలు అతనికి  ఉపనయనం లో గాయత్రి మంత్రం కన్నా ఎక్కువ వంటబడతాయి అతని జీవితాన్ని దిద్ది తీర్చుతాయి. తన తర్వాతి తరం లోఅత్యంత విశ్వాసాన్ని ప్రకటించే రామలక్ష్మమ్మ దార్శనికురాలు.

మరో హృదయత్రినేత్రి జానకమ్మ:  ఈమె బాల వితంతువు. దుగ్గిరాల వారి ప్రభావానికి లోనయి ఖద్దరు కట్టడం ఆరంభించింది. ఆ తర్వాత రోజూ రాట్నం వడికి అమ్ముకు రావడం ఆ డబ్బుని ఆదర్శవంతమైన పనులకు ఉపయోగిస్తుంది. బ్రిటిష్ వారు విధించిన పన్నులకు వ్యతిరేకిస్తూ జరిపిన పోరాటం లో ఊరు వదిలి అందరూ పోవడానికి నిశ్చయించుకుంటారు. మగవారిలో దుగ్గిరాల వారు ముందడుగు వేస్తే స్త్రీలలో జానకమ్మ ముందుగా అడుగేసి అందరినీ నడిపిస్తుంది. కులం మతం అనే వివక్ష లేకుండా ఎందరో స్త్రీలకి పురుళ్లు పోస్తుంది. అందువలన కుటుంబ సభ్యులందరూ ఆమెను వెలి వేస్తారు. తనదగ్గర ఉన్న నగలను గాంధీ గారికి ఇచ్చేస్తుంది. అడ్డమైన వాళ్ల ఇళ్లకూ వెళ్ళి పురుడు పోస్తుంది అని ఆమె ఇంటి వాళ్ళు దొడ్డి వసరాలో ఆమెకు అన్నం పెట్టబోతే ఆమె తినలేదు. ఆరోజు నుండీ వండిన ఆహారాన్ని తినడం మానేసింది. కేవలం నాన పెట్టిన పెసలూ, శనగలు వంటివి మాత్రమే తినేది. స్వాతంత్ర్య సమరయోధులతో జైలుకి వెళ్ళి వస్తుంది. రాయవెల్లూరు జైలు లో స్వతంత్ర పోరాట  ఖైదీలను వేరుగా ఉంచాల్సింది ఉంచకుండా మామూలు ఖైదీలతో కలిపి ఉంచుతారు. చాలా హింసకు గురి అవుతుంది. రాళ్ళు , బొద్దింకలతో కలిపిన తిండి పెట్టి ఆమె ఆరోగ్యం క్షీణింపజేస్తారు జైల్ వాళ్ళు. జైలు నుండి విడుదల అయిన ఆమె దుస్థితిని చూసి కళ్ళనీళ్లు పెట్టుకుంటుంది రామలక్ష్మమ్మ. సంప్రదాయ పరుడైన తండ్రి జానకమ్మకు జుట్టు తీయించేస్తాడు భర్త పోయిన వెంటనే. అదే ఆమె చివరివరకూ పాటిస్తుంది. జైలులో మంగలాడిని పంప కుండా, మంగళ వారంపూట పంపితే ఎలా గొరిగించుకోనూ అందుకే జుట్టు పేలు పట్టి పుళ్లైపోయాయి అని ఆమె నీరసంగా చెప్తుంటే అందరి కళ్ళూ చెమరిస్తాయి. ఆచారాలను వ్యతిరేకించకుండానే ఆదర్శాలను పాటించే మనిషి ఆమె. ఇంత బాధ పడినా కొద్ది రోజులలోనే ఆమె తిరిగి కోలుకుని మళ్ళీ తన కార్యక్రమాలు యధావిధిగా కొనసాగిస్తుంది. స్వాతంత్ర్యాన్ని చూస్తుంది. తెలుగు రాష్ట్రం ఏర్పడటం నుండి ఇందిరా గాంధీ మరణం కూడా చూస్తుంది. తమ గ్రామంలో పన్నుల పోరాటం లో ఇల్లు కాలి చనిపోయిన సాలె శివయ్య కొడుకు సూర్యం, అతని భార్య  చేత వయోజన విద్యా కేంద్రం, అలాగే చిన్నపిల్లలికి స్కూల్ పెట్టిస్తుంది. ప్రభుత్వం తో మాట్లాడి వాళ్ళకి స్థలం ఏర్పరుస్తుంది. చివరికి రామలక్ష్మమ్మ ఇంటి కాగితాలను , తన దగ్గర ఉన్న పది వేల రూపాయలను ఒక్క పైసా తనకోసం అట్టే పెట్టుకోకుండా  గోపాలరావుకి అప్పజెప్పి ఏదైనా మంచి కార్యం చేయమని ఆదేశిస్తుంది. స్వరాజ్యం లోని ఆదర్శవంతమైన గుణాన్ని చూసి ఆనందంతో ఆమెను ఎన్నో ఆదర్శవంతమైన కార్యాలున్నాయి ఏదైనా చేపట్టమని దిశా నిర్దేశం చేస్తుంది.  సుమారు వందేళ్ల ప్రాయం లో ఒంటరిగా పూరిపాక లో జీవితం చరమాంకం లో ఉంటుంది. ప్రభుత్వం వారు స్వతంత్ర యోధులకు ఇచ్చిన ఐదు ఎకరాల పొలాన్ని తీసుకుని పేద వారికి సాగు చేసుకోమని ఇచ్చేస్తుంది.  కథ మొదలునుండీ చివరి వరకు భౌతికంగా తన ప్రభావాన్ని చూపే ప్రభావంతమైన ఆదర్శ మహిళ జానకమ్మ. వితంతు జీవితాన్ని కుటుంబ సభ్యులకి పని మనిషిగా గడిపేస్తూ, ఇంటికే పరిమితమయి పోవడం ససేమిరా ఇష్టపడక జీవితాన్ని సమాజం కోసం దేశం కోసం జీవిస్తూ ఇతరులను జీవింపజేస్తూ , భావి తరం ఆలోచనలపై ఎంతో నమ్మకం చూపించే జానకమ్మ మరో హృదయత్రినేత్రి .

మూడో హృదయత్రినేత్రి స్వరాజ్యం: తండ్రి తల్లి నక్సలైట్ ఉద్యమం లో ప్రాణాలు అర్పించగా వారి ప్రేమ చిహ్నంగా మిగిలిన చిన్నారి ని గోపాలరావుకి అప్పగిస్తారు వారి చివరి కోరిక మేరకు వారి మిత్రులు. ఆ అమ్మాయే గోపాలరావు కొడుకు కూతురు స్వరాజ్యం. స్వరాజ్యలక్ష్మి అని పేరు పెట్టుకుని ఇక తానే అన్నీ అయి పెంచుతాడు గోపాలరావు. పార్వతి కూడా పోయిన తన కొడుకుని స్వరాజ్యం లో చూసుకుంటుంది. అలా తాతయ్య చేతిలో అతని ఆదర్శాలనూ , ఆలోచనలనూ, పుణికి పుచ్చుకుని స్వరాజ్యం తనదైన విలువైన వ్యక్తిత్వాన్ని పెంపొందించుకుంటూ ఎదుగుతుంది. ఆమె చిన్నప్పటినుండి తాను రాస్తున్న గాంధేయ వ్యాసాలు బయటికే చదువుతూ రాస్తూ ఉంటాడు గోపాలరావు. అతని వొళ్లో అన్నీ వింటూ ఎదుగుతుంది స్వరాజ్యం అలాగే ఎన్నెన్నో సామాజిక రాజకీయ విషయాలను ఆమెకి చెప్తాడు. స్వంతంగా, స్వతంత్రంగా ఆలోచించడం సునిశితంగా ఏ విషయన్నయినా అర్ధం చేసుకోవడం విశ్లేషించుకోవడం స్వరాజ్యానికి బాగా వస్తుంది. ఆమె తాతయ్య తో ఎన్నో విషయాలు  చర్చిస్తుంది, వాదిస్తుంది కూడా. ఇందిరా గాంధీ ఎమెర్జెన్సీ విధించిన రోజులవి అప్పుడు ఆమె యూనివర్సిటీ లో ఎం ఏ ఏకనామిక్స్ చదువుతూ ఉంటుంది. స్నేహితురాలు ఎంతో  బాగా  రాసినప్పటికీ మంచి గ్రేడ్ ఎందుకు రాలేదో అని ఆమె పేపర్స్ మళ్ళీ పరిశీలించమని మరో ఐదుగురు స్నేహితులతో బాటు వీసీ ని అడగడానికి వెళితే వాళ్ళు ఏమీ గొడవ చేయక పోయినా ఎమెర్జెన్సీ కావడం చేత పోలీసులు జైల్ లో పెడతారు. గోపాలరావు తమ్ముడు బుచ్చి ఎంతో పలుకుబడి ఉన్నప్పటికీ ఎప్పుడు స్వరాజ్యం తమ పట్ల తక్కువ అభిప్రాయాన్ని కలిగి ఉన్న కారణంగా  ఆమెని విడిపించే ప్రయత్నం చేయడానికి ఒప్పుకోడు. అప్పుడు తొలి సారిగా గోపాలరావు తమ తల్లి బుచ్చి వాళ్ళింట్లో బలవన్మరణం చెందిన విషయాన్ని తిరగతోడుతాను  అని బెదిరించి ఆమెను విడిపించేలా చేస్తాడు. అందుకు ఆయన మనసులో చాలా బాధ పడతాడు కానీ తప్పదు జైల్ లో ఉంచితే ఆరోజుల్లో ఏమైనా కావచ్చును అనే భయం. పెళ్లి చేసుకోమని నిత్యం పోరుతున్న మామ్మ పార్వతికి తాను పెళ్ళికి వ్యతిరేకిని కాను కానీ తన ఆదర్శాలను అర్ధం చేసుకున్న వాడు దొరికితే తప్పక చేసుకుంటాను అంటుంది స్వరాజ్యం. ఆమె స్థిరత్వానికి గోపాలరావు దంపతులు ఒప్పుకోక తప్పదు. చివరికి ఇందిరా గాంధీ హత్యకి గురైన రోజున విపరీతమైన ధు:ఖానికి గురవుతుంది స్వరాజ్యం. అంతకు ముందే తాత మనవరాలు జానకమ్మ ని చూసి వస్తారు. ఆమె అప్పగించిన డబ్బులు తీసుకుంటూ తానింకా ఏదీ నిశ్చయించుకోలేదు కానీ ఆ డబ్బు తప్పక మంచి పనికి ఉపయోగిస్తాను అని జానకమ్మకి మాట ఇస్తుంది స్వరాజ్యం. ఇందిరా గాంధీ హత్యకు గురవ్వడం ఆమెను బాగా కదిలించి వేస్తుంది. ఆరోజు ఆమె నిర్ణయం తీసుకుంటుంది చీరాల లో రామలక్ష్మమ్మ ఇచ్చిన ఇంటిలో జానకమ్మ ఇచ్చిన డబ్బుతో ఒక వృద్ధాశ్రమం స్థాపించాలి అని. ముందుగా తాత, మామ్మ, జానకమ్మ ను తాను చూసుకుంటూ ఇంకా మిగిలిన వారిని చేర్చుకుంటాను , డబ్బు జానకమ్మ గారు ఇచ్చిన దానితో మొదలు పెడితే తర్వాత డబ్బులు అవే వస్తాయి అనే ధృఢ సంకల్పం తో తాత గారితో చెప్తుంది ఇద్దరూ చీరాల బయల్దేరుతారు. ఇక్కడితో ఈ కథ ముగుస్తుంది అనే కంటే ఆరంభం అవుతుంది అనడం సబబు. ఆదర్శ జీవన యానం కొనసాగుతుంది. ఆ క్షణం లో స్వరాజ్యాన్ని చూస్తుంటే శత వృద్ధురాలు జానకమ్మ గారికి దూర దృష్టి మాత్రమే కాదు భవిష్యత్ వాణిని గుర్తించగల అపూర్వ శక్తి ఉన్నదేమో అనిపించింది. ఆ జానకమ్మ గారు కల గన్నది స్వరాజ్యం తన హృదయనేత్రం తో చూస్తున్నదా అనే విస్మయం కలుగుతుంది గోపాలరావుకి.

“పరిస్థితులు దేశ భావితవ్యాన్ని మీ యువత చేతుల్లో పెట్టాయి, భవిష్యత్ ని  ఫలవంతం చేయడం మీ మీద ఉన్న బాధ్యత , ఈ ప్రయత్నం లో నువ్వు విజయం పొందలనే నా ఆకాంక్ష” అంటాడు గోపాలరావు స్వరాజ్యం తో. ఈ మాటలతో వారు చీరాల ప్రయాణం అవుతారు.

ఉద్వేగమైన  వ్యక్తిత్వం , ఉద్యమ స్ఫూర్తి కలిగిన ముగ్గురు హృదయనేత్రులు ఈ ముగ్గురు. చూడగలిగే రెండు కళ్ళతో కాక హృదయ త్రినేత్రం తో విశ్వ హితాన్ని దర్శించి, ఎంచుకున్న మార్గం లో ధీరలై ప్రయాణించేవారు ఈ ముగ్గురూ. సమాజ అవగాహన తో బాటు తాము నిర్వర్తించాల్సిన కర్తవ్యాన్ని ఎరిగి దేనికీ ఎవరికీ వెరవక జడవక తమదైన విశిష్ట  వ్యక్తిత్వాన్ని నిలబెట్టుకుని సమసమాజ స్థాపన కై నేను సైతం అంటూ పాటు పడిన ఈ స్త్రీ మూర్తులు ఎన్నటికీ చిరస్థాయిగా నిలిచిపోతారు తెలుగు సాహిత్యం లో. దాదాపు ఐదు దశాబ్దాల జాతీయ సామాజిక అంశాల నేపధ్యం లో కథ నడుస్తుంది. దేశ చరిత్రను కధలో నేపధ్యంగా అల్లుతూ కథ చెప్పడంలో మాలతీ చెందూర్ నైపుణ్యం కనిపిస్తోంది. ఇలా రాయగలిగే వారు మన తెలుగు లో చాలా తక్కువ మంది ఉన్నారు. ఉద్యమాలలా శ్వాసించిన  ఈ మువ్వురు హృదయనేత్రులూ భావి తరాలకు ఆదర్శ మూర్తులు. కాల్పనిక సందర్భాలు కాక నవల మొత్తం వాస్తవ సందర్భాలతో ఉండడం ఈ నవల తో పాఠకులకు ఎక్కువ ఐడెంటిఫికేషన్ కలిగిస్తుంది. తెలుగు సాహిత్యం లో మాలతీ చెందూర్ చిరంజీవి ఆమె సృజియించిన ఈ ముగ్గురు మహిళలూ కూడా ఎన్నటికీ చిరంజీవులే అని ఘంటాపధంగా చెప్పొచ్చు. వచ్చేసారి సారి కొత్త అక్షరాంగనలతో మళ్ళీ వస్తా ఇప్పటికీ సెలవా మరి.

.................................................................................................జగద్ధాత్రి 8712293994 

చెలిమి చెలమలు ‘గౌనా’ గజళ్ళు

కథ , కవిత , పాట, బొమ్మ , నటన , అన్నిటికి మించి మా మంచి మాస్టారు , ఒక సంపూర్ణ అక్షరాల బాటసారి మా గంటేడ గౌరునాయుడు. మా  అంటే మా ప్రాంతానికి అని నా ఉద్దేశం కాదు, మనందరి వాడు అని.  తెలుగు సాహిత్యం లోని తొలి తెలుగు కథ గురజాడ వారి దిద్దుబాటును, ‘కమలి’గా  రచయిత మల్లిపురం జగదీష్ కథ ‘అక్షరాల దారిలో..’ ను ‘సన్నాయి’ పేరిట యువ దర్శకులు అట్టాడ సృజన్ దర్శకత్వం లో లాంగుల్య క్రియేషన్స్ పేరిట నిర్మించినది గౌరునాయుడే .  అక్షరకారుడు ఎప్పుడూ ఒక ప్రాంతానికో, భాషకో, పరిమితం కాదు. గౌరునాయుడు ప్రవహించే సాహితీనది. తాను సాగిపోతూ తనతో బాటు యువ సాహితీ వేత్తలను, కళాకారులనే పిల్ల కాలువలను కూడా తనతోనే కలుపుకుంటూ సాగే జ్ఞాన నది. అతని పాటలు పాడని యువకులు ఈ ఉత్తరాంధ్రలో ఉండరు అన్నది అతిశయోక్తి కాదు. తెలుగు గజల్ ఇటీవల బాగా ప్రాచుర్యం పొందుతున్న ప్రక్రియ. కీ.శే. డాక్టర్ సినారె , డాక్టర్ అద్దేపల్లి వంటి పెద్దలు ఎక్కువగా ప్రాచుర్యం లోకి తీసుకొచ్చిన వారు. ఇప్పుడీ పాట బాటలోనికి అడుగు పెట్టాడు గౌరునాయుడు. జీవితానుభవాల చల్లను చిలికి భావాల వెన్నను తీసిన మా గంటేడ బావు ఆ భావానుభూతులకి గజల్ రూపం కట్టించి అందంగా అందించాడు.  పార్వతీపురం స్నేహ సాహితి తన ఇరవయ్యవ ప్రచురణగా తీసుకొచ్చిన ఈ పాటల పేటిక “మనసు పలికే..” 70 గజళ్లుగా మన గుండె సందిళ్ళ ఒదిగి మన మనసులను అలరిస్తోంది. డాక్టర్ మంచిపల్లి శ్రీరాములు (అధ్యక్షులు , సాహితీలహరి), జి. రామకృష్ణ (శాంతి), కార్యదర్శి, స్నేహకళాసాహితి మంచి మాటలతో సౌహార్ద్రం తో వెలువడిన మంచు ముత్యాల పల్లకి ఇది.

“ నా అక్షరాలు కష్ట జీవుల కలల నేస్తాలు. శ్రమజీవులకోసం సాచే  స్నేహ హస్తాలు. ప్రేమగా పలకరిస్తాయి. బాధల్ని పంచుకుంటాయి . భుజం తట్టి ప్రోత్సహిస్తాయి.” అంటాడు గౌరునాయుడు తన ముందు మాటలో. సామాజిక బాధ్యత  అందరికీ ఉందనీ అది గుర్తెరిగి మసలుకోవాల్సిన  అవసరం ప్రతి ఒక్కరికీ  ఉందని ఆ స్పృహ కలిగించడం లో , సమాజానికి మేల్కొలుపులు తన పాటలని చెప్తాడు గౌరునాయుడు. పాలకుల అసమర్ధతని సమాజం ముందు నిలబెట్టినప్పుడు తన కథలు, భావోద్విగ్నపు సరస్సులో ఊపిరందనంత ఉక్కిరిబిక్కిరి అయినప్పుడు తన కవితలు ఆవిర్భవించాయంటాడీ కవి.

ఇప్పుడీ గజళ్ళు... గజల్ ఉర్దూ భాషా ప్రక్రియ. గజల్ అంటే ప్రియురాలితో సంభాషణ అని అర్ధం . కానీ ఫైజ్ అహ్మద్ ఫైజ్ నుండి ఈ గజల్ లో సామాజిక స్పృహను, చింతనను మేళవించారు. అలాంటి ఈ సున్నితమైన గాన ప్రక్రియలో తన భావుకతను,జీవన తాత్వికతను, సామాజిక హిత వచనాలను రంగరించి గుమ్మరించాడు గౌనా.

“మై ఔర్ మేరీ తన్హాయీ, అక్సర్ యే బాతే  కార్తీ హై..”(నేను నా ఏకాంతం చాలాసార్లు మాట్లాడుకుంటాము)అంటూ ఒక కవిత సిల్ సిలా సినిమా లో అమితాబ్ స్వరం లో పలికిస్తాడు ఒక హిందీ కవి. అలాగే నేడు మన గౌనా తన గజల్ గురించి ఇలా అంటున్నాడు “నా వరకు నాకు గజల్ ఒక ఊరట. నా ఒంటరి క్షణాలలో నాతో నేను , నాలో నేను సంభాషించుకునేందుకు ఇదొక ఉపకరణం. ప్రశ్నించి , ప్రార్ధించి, ఘర్షించి, శాసించి,నా లోపలి మనిషితో నా సంవేదనల్ని పంచుకోవడానికి ఇదొక ప్రత్యామ్నాయం” ప్రియురాలితో సంభాషణ అన్న గజల్ ని నేడు మన గౌరునాయుడు ఆత్మ సంభాషణ గా నిర్వచిస్తున్నాడు. గజల్ లోని తాత్విక అంశ ఇదే. ఆత్మ యే ప్రేయసి. అలా అంతరంగ సంభాషణే ఈ తీయని గజళ్ళు. లేలేత తాటిముంజెల్లా మన మనసును ఊరించే ఈ గౌనా గజళ్ళు, మమతల పూలు పూయిస్తాయి , ఆవేదానాశ్రువులను  చిలికిస్తాయి, ఆలోచనల జడిని కురిపిస్తాయి. ఆకలి నుండి, అడవి నుండి ,అమ్మనుండి నేర్చుకున్న పాఠాలను ఎంత సున్నితంగా చెప్పాడో చూడండి :

“ఆకలెరిగి పెట్టమని అమ్మ నాకు చెప్పింది /అడగకనే ఇవ్వమనీ అడవి నాకు చెప్పింది /అవమానం కాదు సుమా వొంగి వుండడం/విల్లుగా వొంగమనీ వెదురు నాకు చెప్పింది/... కష్టాల కొలిమి లోన కాలకుంటే ఓ గౌనా /కాలానికి నిలవవని కవిత నాకు చెప్పింది”

“అక్షరాలు  తప్ప ఆత్మ బంధువులేరీ గౌనా/కొనసాగిస్తాను నా ముందరున్న విధులు” అంటాడు ఆర్ద్రంగా ప్రవహిస్తున్నవి నాలో ఎన్నో నదులు గజల్ లో. గౌనా గజళ్లలో తాత్వికతే కాదు సమాజానికి సవాళ్ళు కూడా ఉన్నాయి. మనుషులలోని మూఢత్వానికి వేసే చురకత్తులలాంటి చురకలున్నాయి. “బాబా బూడిద తీస్తే దాన్ని మహిమని అంటారు/గారడీ వాడు చేస్తే అది మేజిక్కని అంటారు /బూడిద ఎందుకు మహిమే వుంటే బువ్వ తియ్యరాదా/అపుడే స్వామీ తేలుతుందని ఆ లెక్కని అంటారు”…. అంటూ చివరికి “పచ్చ నోట్లతో స్వామీజీలకు పాదపూజలేలంటే/జవాబు చెప్పక గౌనామాటలు చెడని అంటారు.” అంటూ ముగిస్తారు.

గౌనా గజళ్లలో ఆవేదన, ఆత్మ శోధన తో కూడిన అంతర్యానం ఉంది.

మృదుమధురమైన ప్రేమానుకంపనలున్నాయి. గెలుపువైపు నడిపించే స్ఫూర్తి ఉంది.

“నిదురించు మృదువీణ శృతి చేయవోయి/కదిలించి మదికింత ధృతినీయవోయి/అనురాగ బంధాలు తెగిపోక ముందే/సవరించి హృదయాలు ముడివేయవోయి/నడివేసవే డస్సి నిను చేరుకుంటే/చిరుజల్లువై గొంతు  తడిపేయవోయి/ పొరపాటులే లేని చేరాత ఉందా?/చిరిపేసి సరికొత్త ప్రతి రాయవోయి/వలపంటే హృదయాల లో వెలుగు గౌనా/ఉదయాలకే ఊపిరులు పోయవోయి”

ఇలా అనురాగం, ఆక్రోశం, సామాజిక హితం అన్నీ ఎర్చీకూర్చిన తేనెగిన్నె ఈ మనసు పలికే గజళ్ళ పుస్తకం.

విలక్షణమైన సైజులో అందంగా ముద్రింపబడిన ఈ పుస్తకం ముందు మన దృష్టినీ, హృదినీ దోచేస్తుంది.

“మనుషుల నడుమ ఏల ఇనుపగోడలు/మనసుల లోలోన ఏల నీలినీడలు/ఆకలి అందరిదొకటే అది తీరే దారొకటే/చెరపవేల మూఢత్వపు అడుగుజాడలు” అని , సర్వ మానవ సమానత్వ తత్వాన్ని ప్రబోధించే భావనలెన్నో ఈ గజళ్ల నిండుగా ఉన్నాయి. అక్షరాల ఆత్మీయత బువ్వనే అందరికీ పంచి ఇస్తూ, యువకుల్లో ఆవేశాన్ని మేల్కొలుపుతూ, పిల్లలికి చదువునిస్తూ చదివిస్తూ ఎందరినో సమాజ యుద్ధ వాటిక లోనికి పంపడానికి  ధర్మ యుద్ధ వీరులుగా తీర్చి దిద్దుతూ జీవితానికి పరమార్ధం జ్ఞాన సంపదని పంచడం అని ఆచరణ లో చూపిస్తున్న  ఈ ఆచార్యునికి సాహిత్య లోకం  వందనాలు. పార్వతీపురం కొండాకోనల్లో బతుకు పాటలు పాడుతూ , సాహిత్య పోడు వ్యవసాయం సాగిస్తూ సాగిపోతున్న ఈ కొండ దొరకి  సాహితీ జగతి దండాలు.

....................................................................జగతి , 6281434862  

Little hearts and a feisty Teacher

Self determined learning is the phrase Dr.Stewart Hase uses to define heutagogy. He is the founder of ‘heutagogy’. The students are the self teachers and the class room teacher is only a facilitator and guide in this process of learning. September 26^th  is celebrated as “World’s Heutogogy Day”. Chris Kenyon and Dr. Stewart Hase  found out this method as they were working on another project of learning . The objective of this method of learning is that it will make a student a complete human. Once this method of learning is implemented in the elementary level the pupil will start his process of life long journey of learning. The method of learning is determined in the child’s life.  He will learn everything in his life with this method. Dr. Stewart Hase and Chris Kenyon, brought out this concept in 2000.  Further developing it Dr. Stewart Hase has done much more work and now this method stands workable and had yielded good results.

Now we will talk about a self determined teacher Ms Vijayabhanu Kote who is working in a government school in Payakaraopeta , who has adopted this method in her class. As an academician and also an individual with social responsibility she contributes different articles to the Government journals Yojana, and also writes Biology lessons for Tenth class students in Eenadu and English lessons to KASTURI magazine (by the Govt of AP). Besides this she is also a creative writer and poet in English and Telugu. She wrote stories in Telugu which are published in reputed magazines like Prasthaanam and Swathi weekly.

  First she experimented with heutagogy with the fifth class children and now she is doing it confidently with first class students too.

Little brains are all different in their own way. There is also emotion involved in learning. Learning is both subjective and objective. Learning is defined as the change that is brought out in a mind with some experience. So heutagogy is such a method which makes the child to use his brain and interact. This method also helps the child to evaluate his own learning.

She has designed modules of Heutagogy.  As a teacher in the Government school it is really an adventurous decision for Ms.Bhanu Kote , but as she is a self determined teacher , she has successfully implemented in her class to students of fifth class. In a small town Payakaraopeta , the students are from very poor and disturbed  families. To put them all to such learning process is a herculean task. And this teacher had taken the total responsibility on her shoulders and done it. Her colleagues and the education board all are surprised for the results she brought out. All the process of learning of her students’ day to day learning is recorded by the students themselves in their own words and pictures. This dedicated teacher with the financial help of her friends published the book with the title “Lethaakaasalu” which means Tender Skies(each kid a sky on their own)

As she succeeded in her effort with her first experiment, all the teachers of other schools started inquiring about this concept. She taught them and also started writing on this subject to the magazine “Naveena Vidya”. She gives her self assessment as a successful person implementing this method.

 A dedicated and devoted teacher Ms Vijayabhanu Kote not only takes teaching as her profession or livelihood, but it as the mission of her life. With the help of her friends , Chairman Zillaparishad , her colleagues and Head Master and mentor Mr. Devineni Madhusudhana Rao , the man who adopted her school , she does a lot to the development of the school. Wherever she goes there’s a lot of progress in that school by all means. She takes up the responsibility of constructing boundary walls, and pooling up computers, furniture, and sports material and a lot more to the school in which she works. She had been working in the MPPSPH WADA school and now she is working in the MPUP KH WADA schools in Payakaraopeta. She says that this method of learning makes a student to prosper throughout his lifelong learning process and they will turn into a self fulfilled individual. They become social conscious and realize their responsibility as good citizens. Her students conduct many awareness and social programs too. Her achievements won her great applause that she was invited to present a paper on her experiments in heutagogy to Finland. She successfully presented her paper “Heutogogy for primary school children and triangle concept” in the Global symposium conducted by council for creative education, Finland , in Tampere University in November 2017. More than sixty countries attended this symposium from all over the world. The same paper was simultaneously selected for TECH Global symposium and she presented her paper in NOVOTEL, Vizag in December 2017.  Presently Ms Vijayabhanu is working with Dr. Stewart Hase and his team in preparing the hand book for teachers on Heutagogy. She says it’s a grand privilege to work with the founder of ‘gogy’.

  All her dreams are about the children and their progress. She not only dreams but makes them true and with her nearly almost two decades of service outstands as a devoted teacher and a loving human being the whole town cherishes her being with them and with pride they own her. How nice it would be if at least few of our teachers work with such dedication and then our schools would be wonderlands of learning.

………………………………………………………………….jagaddhatri ,                                                                        Bilingual writer, translator, critic and columnist . dhaathri.dhaathri9@gmail.com

అందమైన మరణం

అదొక చిత్ర విచిత్ర జగత్తు. అందు ఒక తారా నివహం. ఆ తళుక్కుమనే తారల సౌందర్యాలే మనకి ఆరాధ్యం. అలాంటి అందమైన ఒక తార శ్రీదేవి అందంగా రాలిపోయిన ఒక ప్రేమ నక్షత్రం. ముసలితనపు అడుగుల సడి ముంగిట వినీ వినబడక ముందే తామే ఎదురేగి మరీ మృత్యువు ఒడిలో ఒదిగిపోయిన అందమైన తారలు కొందరు. ఆనాటి కాలం లో మధుబాల, మార్లిన్ మన్రో వంటి వారు ఈ అందంగా ఉండాలన్న ఆకాంక్షతో , కాదు అత్యాశ తో తమ దేహాలను హింసించుకుంటే, వారికి మరో వారసురాలు శ్రీదేవి నేటి నిజం. ఏనోరెక్సియ (anorexia) ఒక భయంకరమైన మానసిక రోగం. ఎప్పుడూ అందంగానే కనబడాలనే తపన తో తిండి మానేయడం. శరీరాన్ని కొలతలతో బంధించి ఉంచాలనే తాపత్రయం. దీని పాలన బడిన వారిలో మరి కొందరు ఉన్నారు కరీనా కపూర్, నయన తార లాంటి వారు అయితే శృతి మించి రాగన పడుతున్న దశలో వారు జాగ్రత్త పడ్డారు. ప్రకృతి ఇచ్చిన దేహాన్ని సంరక్షించుకొనాలి నిజమే , కొంత మెరుగులు దిద్దుకోనూ వచ్చు , కాపాడుకోవాలనే ఆశ ఉండనూ వచ్చు అందుకు అసహజమైన శస్త్ర చికిత్సలు, మాత్రలూ ,మందులూ అవసరమా? ఆలోచించుకోవాల్సినదే కాదు అలాంటి భావన ఒక మానసిక వైకల్యమని గ్రహించాలి.

ముసలితనపు ముడుతలు పడిన మొహాలని ప్రజలకి చూపించo అని ఎంత బలంగా అనుకున్నారో కానీ అలాంటి హఠాత్తు అకాల మరణాలే పొందారు శోభన్ బాబు, శ్రీదేవి. ఇక దివ్యభారతి లాంటి యువతులు ఆత్మ హత్యలతో ఉసురులు తీసుకున్నారు , సౌందర్య లాంటి దివ్య సౌందర్యం అగ్నిపాలైంది. అంతటి రాశి పోసిన సౌందర్యం బొగ్గు ముక్క లా మిగిలితే గుండెలవిసిపోయాయి చూడడానికి.

ఉన్నది చాలక ఇంకా అందంగా కనబడాలనే , ఎల్లప్పటికీ సౌందర్య రాశి గానే మిగలాలనే తాపత్రయం శ్రీదేవిని 29 సార్లు కాస్మెటిక్ సర్జరీలు చేసుకునేలా చేసింది. అయితే దేహం పై ఇన్ని కోతలు పడుతుంటే , ఇన్ని మందుల  ప్రభావం పడుతుంటే గుండె అనేది ఒకటున్నదనీ వీటన్నిటి దుష్ప్రభావం ఆ ముఖ్యమైన అంగం పై పడితే గుండెకి రక్తపు సరఫరా ఆగిపోతుందని తెలుసుకోలేక పోవడం దురదృష్టమే కాదు అమాయకత్వం.

50 ఏళ్ల సినీ జీవితం ఏంటీ 54 యేళ్ళ మనిషికి ,ఔను కదూ నాలుగేళ్ల కన్నా ముందే చంటి పిల్లగానే సినీ జీవితం లో అడుగు పెట్టిన బాల కార్మికురాలు శ్రీదేవి. మంచి బాల నటిగా పేరు తెచ్చుకుని ‘అనురాగాలు’ సినిమాలో ఆరంగేట్రం చేసి , ‘ పదహారేళ్ళ వయసు’తో పదిహేనేళ్ళకే అందరి మనసుల్లోనూ స్థిర స్థానం సంపాదించేసుకుంది. హింది సినిమా రంగం లోకి అడుగుపెట్టబోతున్న తరుణం లోనే ఆమెకు అందాలను దిద్ది తీర్చుకోవాలనిపించినట్టుంది, ముక్కుకి ఆపరేషన్ చేయించుకుంది. అది మొదలు ఇప్పటి వరకు ముక్కు , మొహం, వక్షోజాలుకి , పెదాలకి ఇలా 29 కాస్మెటిక్ సర్జరీలు చేయించుకుంది. ఆఖరి క్షణం వరకూ అందంగానే మెరిసి ఒక్క సారి తెగి పడిన రిక్కలా మాయమైపోయింది అంతటి సౌందర్యం. పూల రెక్కలూ కొన్ని తేనె చుక్కలూ రంగరిస్తివో ఇలా బొమ్మ చేస్తివో అని ఆమె గురించి ఓ సినీరచయిత గేయం ఆమెకి సరిగా సరి పోయేట్టే ఉంది. పూల రెక్కలైనా తేనె చుక్కలైనా ఆ నిలువెత్తు అయిదడుగుల ఆరంగులాల శరీరం ఇప్పుడొక గుప్పెడు బూడిద అయిపోయింది.

ఆమె మరణ వార్త తెలియ గానే నాకు చండీదాస్ ‘అనుక్షణికం’ లోని స్వప్న రాగలీన గుర్తొచ్చింది. నిజమే కదూ అమెదీ అలాంటి అందమే, అందమైన మరణమే. స్వప్న రాగలీనకి శ్రీదేవికి పోలికలు ఉన్నాయి అనిపించింది. స్వప్న రాగలీన  కూడా అలాగే అందంగానే, అకాలంగానే మరణిస్తుంది. చండీదాస్ మృత్యువుని ఎక్కువగా గ్లోరిఫై చేస్తాడు అన్నారు ఈ మధ్య ఒక రచయిత. కానీ మృత్యువు కూడా అస్తిత్వం లో భాగమే గా అది ఆకాలంగా వచ్చే అవకాశాలు ఎప్పుడూ ఉన్నాయి గా అని తలిస్తే కన్నీళ్ళ పర్యంతమౌతుంది. నిజానికి అంత అనంత సౌందర్య తాత్వికతనూ, సౌందర్య అంతాన్నీ అర్థం చేసుకున్నారు కనుకనే ఒక టాల్ స్టాయ్ , ఒక చండీ దాస్ లాంటివారు మరణాన్ని మర్యాదతో చిత్రించారా అనిపిస్తుంది.

ఆమె దేహ సౌందర్యం గురించి మాత్రమే మనకి అవసరం ఆమె కూడా అంతా వరకే మనకి దర్శింప జేసింది. ఆమె అంతరంగ సౌందర్యం, ఆమె అనతర్మధనం మనం ఎరగo. మన ఊహా గానాలే తప్ప ఆమె అంతర్గత జీవితం మనకి తెలియదు. ఎందరో ఇలాంటి వారు అందమైన తమ నవ్వుల వెనుక జీవితపు అగ్ని గోళాలను మరుగు పరుస్తారు. శ్రీదేవి గురించి విచారం కలగని వారెవరూ ఉండరు. అయితే ఆమె కేవలం ఒక నటి , తన జీవితం కోసం, జీవికగా నటనను స్వీకరించిన ఒక కళాకారిణి. అంతకు మించి ఆమె సమాజానికి చేసిన , సమాజం మరిచిపోలేని కార్యక్రమo ఏదీ లేదు. అద్భుతమైన కొన్ని పాత్రలకు జీవం పోసిన మంచి నటి.

ఆమె నటనలో ఒక ఈజ్ ఉండేది. నటన లా అనిపించకుండా సహజంగానే ఆమె తత్వమే అంత అనిపించేది. అందుకే అమెను మరిచి పోవడం కష్టం, మరువరానిది కూడా. చిరస్మరణీయంగా మన అందరి హృదయాల్లో నిలిచి వెలిగే కార్తీక దీపం శ్రీదేవి. వ్యక్తిగతమైన జీవితం ఎలాంటిది అయినప్పటికీ అది ఆమె నటనా జీవితాన్ని ఎక్కడా ఆటంక పరచనివ్వలేదు. ఆ విధంగా కూడా ఆమె పెద్ద నటి. మహానటి అని , ఆమెకి దాదాభాయి ఫాల్కె అవార్డ్, భారత రత్న ఇవ్వాలని అనడం మాత్రం కొంత అతిశయోక్తిగానే భావిస్తాను నేను. ఎవరిని ఎంతవరకు వారికి సమాజం లో స్థానం ఇవ్వాలో కొంచం ఉద్విగ్న పూరితమైన మన తెలుగు వారికి తెలియదనే చెప్పాలి. ఆమె పేరిట ఏదైనా పురస్కారాన్ని స్థాపించి ఇవ్వవచ్చును ఇస్తారనే అనుకుంటున్నాను.

అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవం నాడు ఒక అపూర్వ కళాకారిణిని గురించి ఇలా నివాళి రాయాల్సి వస్తోన్నందుకు మనసంతా చేదుగా ఉంది. అనివార్యం మరణమే కాదు ధు:ఖం కూడా కదా.

ఏది ఏమైనా ఒక అందమైన నక్షత్రం మృత్యు కృష్ణ బిలం లోకి హఠాత్తుగా రాలిపోయిందన్నది కాదనలేని సత్యం.

శ్రీదేవి ఒక అందమైన విషాదం , ఒక అకాల అందమైన మరణం!!!  1/3/2018 గురువారం 2.1 పి. ఏం .

నా కోసం తను  

“ ఇంద ఈ జూస్ తాగు ప్లీజ్” ఆమె చేతిలో గ్లాసు పెట్టబోయాడు. ముఖం తిప్పేసుకుంది .

“ఏంటి ధీరూ ! ఇది ఏమైంది నీకు ?”

“ ఏమీ కాలేదు “ నిర్లిప్తమైన  జవాబు

“ఎందుకిలా ఆరోగ్యాన్ని పాడు చేసుకుంటావు ? ఏమి లాభం చెప్పు?” అనునయంగా అన్నాడు

సీలింగ్ వైపు అభావంగా చూస్తూ ఉండిపోయింది.

“ నేనొచ్చి రెండు గంటలైంది  నువ్వసలు నాతో మాటాడనే లేదు “ నిష్టూరంగా అన్నాడు

“ నేను నిన్ను  రమ్మనలేదు” మళ్ళీ అదే నిర్లిప్తత స్వరం లో.

“ ధీరూ!” ఆమె దగ్గరగా నిలబడి ఆమె తలని గుండెలకి అద్దుకున్నాడు.

“ నిన్నూ , సముద్రాన్నీ ఇలా నిశ్శబ్దంగా చూడలేను రా”

“ సముద్రం ఎప్పుడూ నిశ్శబ్దించదు, ఎవరు విన్నా లేకున్నా దాని గోల దానిదే”

“ మరి నువ్వేందుకు ఇలా మౌనంగా”

“ ఏమీ చేయలేక ....”

“ ఆత్మ వంచన చేసుకోలేక...” ఆమె గొంతు లోని తీవ్రతకి అదిరి పడింది అతని హృది. ఎప్పుడూ ధీరు లోని ఇంత ఆగ్రహం చూడలేదు తను. అక్షరమే లోకమనుకుని, ప్రేమే సర్వస్వమనుకుని జీవించే ఈ నా ప్రేమమూర్తికి ఇంత కోపమా ? ఆశ్చర్యపడింది అతని మనసు.

“ ఏది ఏమైనా ఆరోగ్యం పాడుచేసుకోవడం మంచిది కాదు రా”

“నాకు తెలియదా ... ఎందుకో ఎంత ప్రయత్నించినా సర్దుకోలేక పోతున్నా”

జూస్ గ్లాస్ తీసుకుని గటగటా తాగేసింది.

“సారీ నిన్ను బాధించినందుకు ... ఎందుకు పని వదిలేసి వచ్చావు. అసలే ఈ మధ్య మంచి డైరెక్టర్ దగ్గర అవకాశమొచ్చింది కదా” చాలా సౌమ్యంగా అడిగింది. అదే ధీరు లో ఉన్న గొప్పతనం. ఎంత బాధనైనా ఓర్చుకుని మళ్ళీ మామూలుగా మారిపోతుంది. తన కోపాన్నీ, ధు:ఖాన్నీ అన్నిటిని మది సంద్రం లో నిక్షిప్తం  చేసేస్తుంది. బహుశా ఆదేనేమో ఆమె అనారోగ్యానికి కారణం.

“ నువ్వు రెండు రోజులు ఫోన్ తీయక పోయేసరికి భయం వేసింది రా” చిన్న పిల్లాడిలా ఆమె పక్కలో చేరి పలవరించాడు

“ ఏమీ లేదులే బాలూ, ఎందుకో మాటాడాలనిపించలేదు ఎవ్వరితోనూ, చివరికి నాతో నేను కూడా మౌనంగానే ఉందామనిపించింది”

“ఒకోసారి అలా అనిపించడం సహజమే కానీ నాతో కూడా ...కనీసం ఒక్క మెసేజ్” వేడికోలు అతని స్వరం లో

మౌనంగా నవ్వింది. కానీ వీడని ఆమె భృకుటి ముడి ఇంకా ఆమె మనసు ప్రశాంతంగా లేదని చెప్పకనే చెపుతోంది.

“ నువ్వు ఫోన్ తీయక  పోతే భయమేసి , లైబ్రెరీ కూడా కాల్ చేశా. రాలేదన్నారు”

“సరే , సరే ఇంకెప్పుడూ ఇలా భయ పెట్టనులే, సాయంకాలం నీ సముద్రాన్ని చూదువుగాని వెళ్దాం” నీరసంగా నవ్వుతూ లేవ బోయింది.

“ఎక్కడికమ్మాయ్ ?” ఆప్యాయంగా అడ్డుకున్నాడు

వంట చేయడానికి అని  కుడి చేయి పెదాల దగ్గర పెట్టి సైగ చేసింది.

“చాలు చాల్లే ఇప్పుడేమీ చేయక్కర్లేదు నేను చేసేసి పెట్టా ఇందాకే , తమరు దయతల్చి తిని పెడితే ధన్యులమ్”

“ ఓహో మీ రాయలసీమ రుచులు నాకు చూపించాలనా ?”

“ఏదో మా ప్రయత్నం మాది ..తమకి నచ్చాలి గా “

“నీ చేత్తో విషం పెట్టినా బాగుంటుంది నీ చేత్తో తినే ప్రాప్తముండోద్దూ..” ఆత్మీయంగా అతన్నే చూస్తూ అంది

“అబ్బో చాలా దూరం వెళ్లిపోయావు గానీ ...అంటే నీ ఉద్దేశం నా వంట విషమనా ...” నవ్వించాడు ఆమెని

..........

“హమ్మయ్యా ...అటు సూర్యా రావుగారూ ఇటు మా ధీరు గారూ ఇద్దరూ కొంచం చల్ల బడ్డారు...” నిట్టూరుస్తూ ఇసికలో కూల బడ్డాడు ఆమె పక్కన 

పల్చగా నవ్వి చీర చెంగుతో అతని నుదుటి చెమట అద్దింది.

“ ఇప్పుడు చెప్పు ఎందుకంత సీరియస్ ...”

ఎగురుతోన్న ఆమె జుట్టు సవరించాడు . అతని ఆత్మీయ స్పర్శ ఆమెని నిలవనీయలేదు.

అలాగే అతని చేయి పట్టుకుని నుదుటికి తాకించుకుని కళ్ళు మూసుకుని ఉండిపోయింది కాసేపు.

“ సాహిత్యమంటే నాకు ప్రాణమని తెలుసుగా ...నేను అనుకునేదాన్ని అక్షరాలను ప్రేమించే వారు అందరూ చాలా స్వచ్ఛంగా ఉంటారని ....” నెమ్మదిగా ఆమె వేదనకి మాటల రూపం ఇస్తోంటే ఆమె చెయ్యి పట్టుకుని వింటున్నాడు

“ ఈ హిపోక్రిసీ చూస్తుంటే ముందు కోపం వచ్చినా రాను రాను భయం వేస్తోంది బాలూ... మన సాహిత్యం మన వాళ్ళు ఎక్కడికి తీసుకుపోతున్నారు. సరి అయిన విమర్శ రాయకూడదు. అన్నీ వాళ్ళు ఏమి రాస్తే దాన్ని మెచ్చుకోవాలే తప్ప ఏమాత్రం సరి చేయకూడదు. ఇంత అహం మన పూర్వపు రచయితల్లో లేవు. అవార్డుల కోసం పైరవీలు. ఇవన్నీ చూస్తుంటే అసలు....” ఆవేశంతో ఆగిపోయింది

“ నీ ఆరోగ్యానికి ఒక సూత్రం చెప్పనా ...ఈ రచయితలనీ రచనలని పట్టించుకోకు...”

“ అలా అని ఎలా ఉరుకుంటామ్ ...నిజంగా బాగా రాస్తున్న వాళ్లకి అన్యాయం జరుగుతోంది...కులం , వర్గం ప్రాంతం ఇలా అన్నిటి పేరునా అన్యాయమే.... మొన్నోక సభలో ఒక పెద్ద రచయిత అంటున్నారు అతన్ని ఫలానా పురస్కార గ్రహీత అని ఎవరో పెద్దాయన ప్రస్తావిస్తే వద్దు మహాప్రభో అదో పెద్ద తిట్టు అలా అనకండి అని. అంటే జరుగుతున్నదంతా అందరికీ తెలుసు .. అసలింత మానిపులేట్ చేసి పొందే అవార్డులను ఎలా ఆత్మ గౌరవం లేకుండా తీసుకుంటారు. పైగా వీళ్ళకి పెద్ద పెద్ద వాళ్ల అండ కాపలా. అసహ్యం వేస్తోంది. అసలు అవార్డులు ఎవరికోస్తాయో ముందరే ఫిక్స్ అయిపోతుంటే... ఛీఛీ ...అందుకే మన తెలుగు వాళ్ళని గేలి చేస్తున్నారు మిగిలిన భాషల వాళ్ళు. మీకు సమీక్షే తప్ప విమర్శ లేదుగా అంటూ, ఆ సమీక్ష కూడా అనుకూలంగానే రాయాలి సుమా ”

“ ఈ మారని మనుషుల కోసం ..నువ్వు ఇంతలా చలించిపోవడం మంచిది కాదు. నేను అందుకే చాలా దూరంగా ఉంటున్నాను.” అనునయంగా ఆమె తల నిమిరాడు

“ నిజం రా.. నేను అందుకే చాలా దూరమైపోయాను. జీవితాలను ఫణంగా పెట్టి ఉద్యమాల్లో పాల్గొన్న వాళ్ళం ....ఇప్పుడు ఈ బోలుతనాన్ని భరించడం కష్టంగా ఉంది.. నీకన్నా ఎక్కువగా చలించిపోయాను ఒకనాడు ... కానీ ... వీటిలో మునిగి మనసు ఆరోగ్యం పాడు చేసుకోవడం కన్నా మిగిలేది ఏమీ లేదు.. పైగా ఈ మనుషులని మార్చడం కష్టం ...అందుకే వదిలేశా ...”

“పిచ్చిపిల్లా ఇలాంటి అవకాశవాదుల గురించి ఆలోచించి నీ బుర్ర పాడు చేసుకుంటున్నావా? వదిలేయ్ ...ప్రతి రచయితా ముందు తన సాహిత్యం లోని శక్తి కన్నా తనని కాపు కాచి ప్రమోట్ చేసే వాళ్ళని ముందుగా సర్ది పెట్టుకుని అప్పుడు ఏదో రాస్తున్నాడు. తాను రాసిన దాన్ని వీలైనంత గొప్పగా ప్రచారం చేసేవారినే తన గురించి రాసేలా చేసుకుంటున్నాడు. ఇది ఇప్పుడు సాధారణమైన విషయమైపోయింది. అందుకే విలువ ఉన్న రచయితలు సైతం ...వీటన్నిటికీ దూరంగా అజ్ఞాతంగా ఉండి పోతున్నారు. మేటి రచయితలు మన సాహిత్యానికి గర్వ కారకులైన వారే ఒకోసారి ఈ వత్తిళ్ళకి లొంగిపోక తప్పడం లేదు అని వాపోతున్నారు. ఈరోజు సాహిత్యం అంటే అవకాశవాదం .... మళ్ళీ మన సాహిత్యానికి మంచి రోజులోస్తాయి అని కూడా చెప్పలేని పరిస్థితి లో ఉన్నాం ...” దీర్ఘంగా నిట్టూర్చాడు.

“ ఏమీ చేయలేమా ....”

“ చేయలేమనే చెప్పాలి ... అందరికీ తెలిసినా బయటికి ఎవరూ చెప్పరు... మనసు విప్పి మనతో మాటాడిన వారే అక్షరంగా ఒక్క ముక్క రాయరు ...పైగా పోనీ లేద్దురూ మనకెందుకు అంటూ వాళ్లనే సమర్ధించి ఉరుకుంటున్నారు... ఇలాంటి పరిస్థితిలో ... మనం మాత్రం...”

“ తాను నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం ప్రాణాలు ఇచ్చేయగల నా బాలు యే నా ఇలా మాటాడేది?” ఆమె స్వరం లో కలవరం

“ ఇక్కడ జరుగుతున్న ఈ బోలుతనపు విషయాలకి సిద్ధాంతాలను ఎందుకు ఆపాదించడం వీళ్లదంతా ఒకే సిద్ధాంతం అవకాశవాదం అంతే. సత్యం కోసం సమాజం లో సిద్ధాంతాలకోసం పోరాడిన వాళ్ళూ , సాహిత్యాన్ని సమాజాన్ని మధించిన వాళ్ళూ సద్విమర్శ చేసేవాళ్లూ ఇప్పుడు లేరు. ఉన్న కొద్దిమందీ నోళ్ళు విప్పరు. ఎందుకులే శతృత్వం అనుకుంటారు. అందుకే మిగిలిన భాషల వాళ్ళు మన సాహిత్యం లో విమర్శ లేదు అంటున్నారు. విమర్శ అంటే మన వాళ్ళకి తెలిసినది పొగడటమే. ఏమైనా రాసామా వెంటనే గొడవలు మొదలౌతాయి. సినిమాల్లో చూపిస్తారు చూడు పోలీసులు అరెస్ట్ చేసి తీసుకెళ్ల గానే పై మినిస్టర్ నుండి ఫోన్ వస్తుంది వాడిని వదిలేయ్ అని అలా అన్న మాట ...” నవ్వాడు

“ అలాగని ఎవ్వరూ ఏమీ చెప్పక పోతే ...”

“ ఎవ్వరూ చేప్పక్కర్లేదు రా విలువ ఉండే రచన ఎక్కడున్నా ఎలాగైనా కాలం లోనిలబడుతుంది. లేనిది ఎన్ని ప్రయత్నాలు చేసినా నిలబడదు. ఇది కాలం నిరూపించిన సత్యం. ఇలాంటి వాటిని గురించి బాధ  పడకూడదు.”

“ నిజమేలే ... నిన్ననే ఒక చిన్నారి పాత్రికేయ స్నేహితుడు అంటున్నాడు , నిజమైన ఏ రాతలూ రాయడానికి వీలు కానీ ఉద్యోగాలు , అందుకే అన్నిటికీ దూరంగా మానసికంగా తాత్వికతను వంటబట్టించుకుంటున్నాను అని. నిజమే సత్యాలను రాయనివ్వని పత్రికలు ... ఉద్యోగాల కోసం వాళ్ళు ఏమి చెపితే అదే రాయాల్సిన పరిస్థితులు...నిజంగా నేటి యువతరం పాత్రికేయుల్లో కూడా ఎంత ఫ్రస్ట్రేషన్ ఉందో ... నిన్న ఆ అబ్బాయి అంటుంటే బాధేసింది.”

“సరే గానీ ఇక నువ్వు ఈ విషయాలను ఆలోచించడం మానేసేయ్... అనవసరంగా ఆరోగ్యానికి తెచ్చుకోకు. ఒక్కటి గుర్తుంచుకో శక్తివంతమైన సాహిత్యానికి ఎవరి అండదండలూ అక్కర్లేదు ....శక్తి హీనమైనది ఎన్ని కంచెలు కట్టినా నిలబడదు. ఇక ఆలోచించడం మానేసేయ్. ఈ ఊబిలో దిగకు. నువ్వు చేయాల్సిన మంచి పనులు ఉన్నాయ్ అవి చూడు.”

“ అలాగేలే ... చాలా ఏళ్ల తర్వాత ఎందుకో చాలా కోపం వేదనా కలిగాయి ... నిన్ను కూడా డిస్టర్బ్ చేశా కదూ ..” మన్నించమన్నట్టుగా అతని చేతులు పట్టుకుంది.

“చా అదేం లేదు ... జీవితం లో ఎన్నో ఒడిదుడుకులు ఎదుర్కొని నిలబడిన దానివి ఇలా ఈ మనుషుల గురించి చలించి పోవడం బాధగా ఉంది. అయినా సాహిత్యమూ, ప్రేమే గా నీ ఊపిరి , అందుకే ఇలా అయ్యావు...” ఆత్మీయంగా అన్నాడు

“కొన్నాళ్లు ఇవేమీ పట్టించుకోకుండా మంచి పుస్తకాలను చదువు ... డిసైర్ అండ్ లిబరేషన్ చదివి చెప్తాను అన్నావు. అవి చదువుకో ప్లీజ్ . నేను రేపు వెళ్ళాలి. వెళ్ళిరానా”

“ అలాగే రా మంచి పనిలో నిన్ను బాధించాను. సారీ … “

“అవునమ్మాయి నే వెళ్ళేది రేపు ఈరోజు కాదు ... ఇలాగే ఇక్కడ సముద్రాన్ని చూస్తూ గడిపేయడమేనా మమ్మల్ని తమ ప్రేమ సముద్రం లోనూ కాస్త ....”

“ హహహ ... నీలో ఏదో మెస్మరిసం ఉందిరా ... “

“ లేదురా అది నీలోని స్వచ్ఛత అంతే .... అసలు నీకో సత్యం బోధించాలని వచ్చాను శిష్యురాలా !”

“ అబ్బో ఏమిటది గురుజీ ?”

“ఆలోచించిన వారికే ఆవేదనలు ... అవకాశవాదులను అవి అంటవు .. కనుక కాబట్టీ మనసు మంచి సాహిత్యం పై లగ్నం చెయ్యి శిష్యురాలా ...అలాగే అప్పుడప్పుడూ ఈ దాసుని పై కూడా “ పకపకా నవ్వాడు

స్వచ్చమైన అతని నవ్వును చూస్తూ “జీవితాన్ని ఉద్యమం కోసం నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం నిలిచిన ఈ తాత్వికునికి ఏమివ్వగలను .... నా ప్రాణం తప్ప”

“ ఇదిగో అమ్మాయి నువ్వేదో మళ్ళీ ఆలోచిస్తున్నావు ఇక నేను కూడా ప్రేమ పైరవీలు మొదలు పెట్టేస్తాను ఏమనుకున్నావో ... హాయిగా చదువు సంధ్యా రాని జాలరమ్మాయి అయితే హాయి ...”

“ఓహో ... అలాగా తప్పకుండా వెళ్ళి ట్రై చేస్కో నే వెళ్తున్నా ..” నవ్వుతూ లేచి అడుగులు వేసింది.

“ ఓయ్ ఇప్పటికిప్పుడంటే టైమ్ లేదు కానీ మళ్ళీ సారి వచ్చినప్పుడు ట్రై చేస్తాలే ప్రస్తుతానికి అమ్మాయిగారే...” లేచి ఆమె చేయి పట్టుకున్నాడు.

అసలేంటీ వీళ్లూ ప్రతిసారీ ఒక్క మాటైనా నా గురించి మాటాడుతారు కదా ఈరోజు ఈ జానారణ్యం గురించే మాటాడుకుని వెళ్లిపోతున్నారు హన్నా నన్ను పట్టించుకొనేలేదు ... అంటూ ఉవ్వెత్తున కెరటమై వచ్చి వాళ్ళను తడిపేసింది సముద్రం.

“ఇదిగో అమ్మాయ్ మీ సముద్రం కూడా నిన్ను చల్ల బరుస్తోంది చూడు” అంటూ ఆ తడి ఇసుకలో ఆమెని పొదివి పట్టుకుని నడిపించుకుని ...

సాహిత్యం సన్నిహిత్యం జతగా ... వారి అడుగు జాడలు తడి ఇసుకపై ....

..............................................................................................ప్రేమతో జగతి 11.39 ఏ ఏం 5/4/2018 గురువారం